Con đường trung đạo trong Phật giáo không chỉ biểu thị cho quan điểm sống, tinh thần trung dung cởi mở mà đây còn là một hệ thống thống triết học thâm sâu của Phật giáo Đại thừa. Trong bài viết dưới đây, Truyền hình An Viên xin chia sẻ đến bạn chi tiết hơn về khái niệm này, cùng tìm hiểu nhé!

XIN THƯỜNG NIỆM "NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT"

1. Khái niệm và ý nghĩa về con đường trung đạo

Con đường trung đạo chính là con đường mà Đức Phật đi để dẫn đến cõi niết bàn an lạc. Vậy con đường tu hành này là gì và những ý nghĩa của nó trong cuộc sống hiện nay, cùng khám phá ngay!

Ý nghĩa con đường trung đạo trong Phật giáo

1.1. Con đường trung đạo là gì?

Con đường Trung đạo hay còn có những tên gọi khác là: Pa.Majjhima patipada, Sa. Madhyamāpratipad, Anh. Middle Way, Việt Hán. Trung đạo 中道. 

Con đường Trung đạo dùng để chỉ chung các phương pháp giảng dạy của Phật Thích Ca Mâu Ni. Những thuyết pháp của ngài tránh những cực đoan trong cách tu học, không buông thả theo dục lạc và cuộc sống khổ hạnh tuyệt đối.

Con đường này được phân gồm 8 ngành, đó là:

• Chánh kiến: nghe, thấy, hay, biết một cách công minh, ngay thẳng, đúng với sự khách quan
• Chánh tư duy: suy nghĩ, xét nghiệm chân tránh, tư tưởng đúng với lẽ phải
• Chánh ngữ: lời nói công bình, chân thật, hợp lý và ngay thẳng
• Chánh nghiệp: việc làm chân chính, hành động, đúng với lẽ phải, có lợi ích cho người lẫn vật, phù hợp với chân lý
• Chánh mạng: lỗi sống một cách chân chính bằng nghề nghiệp trong sạch, thiện lương
• Chánh tinh tấn: siêng năng, cần cù, thẳng tiến mục đích đã vạch sẵn, không lùi bước trước khó khăn
• Chánh niệm: ghi nhớ lẽ phải, những đạo lý chân chính quý trọng cao  siêu
• Chánh định: tập trung tư tưởng, đúng với chân lý, có lợi ích cho đời, cho người

1.2. Giá trị của con đường trung đạo

Trong thuyết pháp Tiểu thừa, Bát chánh đạo được xem là Trung đạo. Khi thực hành giáo pháp này vừa giúp xa lánh đời sống dục lạc và đời sống khổ hạnh, thoát khỏi bể khổ. Hiểu chính xác hơn, con đường này không giúp loại bỏ những khổ hạnh, dục lạc mà giúp chúng ta biết cách kiềm chế, vượt lên những bản năng cơ bản của con người.

Con đường trung đạo cũng được dùng để chỉ giáo pháp Trung quán của Long Thụ. Trung đạo ở đây là thái độ bỏ hai quan điểm cực đoan về thế giới hoại diệt hay trường tồn, thế giới không có hay là có.  Trong Trung quán tông, con đường này được trình rõ với những quan điểm bát bất của Long thụ như sau; Không sinh, không diệt, không đứt đoạn, không thường còn, không đa dạng, không là một, không đến, không đi.

2. Thuyết pháp về con đường trung đạo của Đức Phật

Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đưa ra những thuyết pháp về con đường trung đạo đều dựa trên kinh nghiệm rút ra từ bản thân của Ngài. Sau quá trình trải nghiệm cuộc sống hưởng thụ trong hoàng cung, trải qua 6 năm tu khổ hạnh, từ đó đã giác ngộ và giải thoát dưới cội cây bồ đề.

Trong thuyết pháp, Đức Phật nói:  “Này các thầy Tỳ Kheo! Phép tu hành theo con đường mà Như Lai đã giác ngộ đó là sự tu hành phát triển về tri kiến, nhãn quan, đưa đến trí tuệ cao siêu, sự an tịnh và giác ngộ về Bát Chánh Đạo”.

Ngài đã đưa chứng ngộ của mình để giảng cho 5 vị đệ tử đầu tiên, chứng minh được đó là phương pháp được đưa ra để thực hành, chứ không phải là niềm tin siêu hình. Đi trên, con đường này là để loại bỏ 2 quan điểm cực đoan:

Con đường trung đạo là phương pháp muốn chúng ta vượt qua nhiều điều cực đoan

2.1. Đầu tiên, cực đoan chìm đắm trong dục lạc (Sensual pleasures)

Một dự tính loại bỏ những điều “không hài lòng” bằng cách thỏa mãn những dục vọng. Điều này đem đến những sự thụ hưởng và những thỏa thích chỉ có tính cách tạm thời, không đi vào chiều sâu của sự hài lòng. 

Đức Phật nhận thức rằng dục lạc là trải nghiệm đã bám sát vào tâm tư của chúng sanh, Ngài đã nhận thức một cách sâu sắc đó là sự bám víu nóng bỏng, trở thành những thỏa thích dục lạc của chúng sinh bình thường. 

Ngài thấu hiểu những dục lạc thấp kém hơn những hạnh phúc đến từ sự từ bỏ những dục lạc đó. Vì vậy, Ngài đã dạy nhiều lần về con đường đi tới mục đích tối thượng Nirvana cần phải từ bỏ dục lạc, những khoái lạc thấp hèn, phàm tụ vô ích, không dẫn đến mục đích tối thượng.

2.2. Thứ hai, cực đoan về sự thực hành lối tu hành xác

Những mục đích nhằm cố gắng đạt được sự giải thoát bằng những cách gây tổn hại, đau đớn cho thân xác của mình. Cách làm này sẽ dẫn đến việc tự hủy hoại bản thân, thân xác ốm yếu, cằn cỗi. Đây là sai lầm lấy thân xác làm nô lệ để cho một tâm thức cội rễ dựa vào lòng tham, sân, si.

Đức Phật đã nói rằng, cực đoan làm đau đớn lên thân xác đều là vô ích, nó không đưa đến mục đích tối thượng Nirvana: “ Một tinh thần minh mẫn trong một thân thể tráng kiện”. 

Con đường trung đạo hay còn được gọi là Bát Chánh Đạo, đứng giữa, xa cách khỏi hai cực đoan kể trên. Con đường này không phải kết hợp giữa 2 cực đoan, mà có nghĩa là phải vượt qua, vượt lên trên hai yếu tố đó tránh khỏi những sai lầm nghiêm trọng, tiến đến con đường đắc đạo dễ dàng hơn.

3. Ứng dụng con đường trung đạo trong thực tại

Qua giáo pháp này, chúng ta biết được rằng mục đích cuộc sống là không hại mình, không hại người. Bản thân cần nỗ lực tránh xa 2 cực đoan bị dục lạc chi phối và khổ ải bản thân để đạt được những mục đích tầm thường. Cần chọn lối sống lành mạnh biết đủ, đưa đến tâm trí thanh tịnh.

Cách thực hành Bát Chánh Đạo sẽ giúp chúng ta xây dựng được một gia đình hạnh phúc, xã hội văn minh, hòa bình. Hình thành trong sâu thẳm mỗi chúng ta nếp sống đẹp, mang đến tất cả những điều tuyệt vời nhất đến mọi người, tránh khỏi những đau khổ, hận thù và sinh thái ô nhiễm.

Con đường trung đạo ứng dụng rất hữu ích trong thực tế

Mỗi việc làm hay hành động của Ngài là một triết lý sống, cuộc đời của Đức Phật giúp chúng ta nhìn lại bản thân và noi theo. Qua giáo lý trên chúng ta có thể áp dụng vào thực tế đời sống trên những phương diện:

• Sử dụng lời nói, ngôn từ đúng đắn: không nói dối, không nói láo, không bịa đặt hay nói những lời khó nghe, chửi bới, lăng mạ, không nói tầm phào, gây chia rẽ hay hận thù. Lời nói hay ngôn từ phải mang lại sự thật, tôn trọng và lợi ích cho bản thân và người khác. Đức Phật đã từng nói rằng: “ Lời nói dễ nghe thì ngọt ngào như mật ong, lời nói chân thật giống như một bông hoa, lời nói sai trái thì không lành, giống như rác rưởi bỏ đi.”
• Hành động đúng đắn: là cách chúng ta thể hiện sự tôn trọng đối với sự sống, những mối quan hệ giữa bản thân và mọi người xung quanh. Không sát sinh, không giết hại con người hay các động vật khác. Không ăn cắp, tự ý lấy khi không được cho phép, lừa gạt, chiếm đoạt tài sản. Không có những quan hệ nam nữ bất chính, ngoại tình hay làm phương hại đến tình cảm của người khác.
• Lựa chọn nghề nghiệp, công việc đúng đắn: con người cần làm việc để sống và mưu sinh, nhưng cũng  phải chú trọng sự sống, sự bình an và lợi lạc của người và sinh vật khác. Chúng ta cần phải chọn nghề nghiệp đúng đắn, chân chính. Tuyệt đối không buôn bán ma túy, các loại chất độc hại, hay những công việc vô đạo đức nào khác….

Con đường trung đạo của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni giúp chúng ta hướng tới những quan điểm sống và giác ngộ đúng đắn hơn. Hy vọng với những chia sẻ của Truyền hình An Viên giúp bạn hiểu hơn về những khái niệm trong Phật giáo. Để tham khảo nhiều thông tin hữu ích hơn, hãy truy cập vào website anvientv.com.vn nhé!

XIN THƯỜNG NIỆM "NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT"